Czym jest tarcica ?
Tarcica
Według definicji słownikowej to asortyment drzewny powstały w tartaku w wyniku wstępnej obróbki (przetarcia) drewna okrągłego.
Nazwa wywodzi się od używanych narzędzi, a konkretnie pracy, jaką one wykonywały. W zamierzchłej przeszłości do obróbki drewna dostępne były początkowo tylko prymitywne siekiery. Były stopniowo ulepszane, a z czasem pojawiły się pierwsze piły. Próbowano różnych rozwiązań, a jednym z najbardziej praktycznych na ówczesne czasy okazała się piła typu „moja-twoja”. Właśnie temu modelowi i jego ewolucji przyjrzymy się w tym artykule.
Piła „moja-twoja” składa się z szerokiej stalowej taśmy wyposażonej w liczne zęby, które podczas pracy – tarcia, przecinają włókna drzewne. Piła miała na końcach uchwyty, za pomocą których ręcznie przecierano kłody. Z czasem zaczęto łączyć takie piły i trwale mocować je w ramie. Tak powstał trak ramowy, który napędzany był silnikiem, początkowo parowym, a z czasem elektrycznym.
Tarcica wywodzi się z początków mechanizacji przerobu drewna w zakładach tartacznych, gdzie najpopularniejsze były traki ramowe pionowe. Samo pojęcie pochodzi od operacji, która zachodzi podczas posuwu kłody- licznego tarcia, gdzie w ramie czekają piły proste. pochylone do czoła kłody. Wszystkie piły napędza potężny silnik. Sprzęg pił ustawiony jest za pomocą dystansów, a ilość pił zależy od średnicy kłody oraz grubości produktu jaką chcemy uzyskać. W taki sposób powstaje pryzma, która trafia do dalszego przerobu na wielopiłę lub ponownie trak ramowy.
Wraz z rozwojem technologii maszyny tartaczne ulegały doskonaleniu, a ich wydajność znacznie się zwiększała. W procesie produkcji zaczęto stosować również piły tarczowe. W tym czasie określenie „tarcica” było tak bardzo zakorzenione w języku, że nikt nie myślał, aby dzielić tarcicę na tą powstałą w procesie piłowania i na tą powstałą w procesie tarcia (no bo i jak nazwać produkt powstały w procesie piłowania?). Dlatego dziś każdy materiał wychodzący z tartaku jest nazywany tarcicą – niezależnie od tego, w wyniku jakiego procesu produkcyjnego powstał.
Tarcicę możemy podzielić na obrzynaną i nieobrzynaną. Ta pierwsza jest materiałem „opracowanym” z dwóch stron w jednej płaszczyźnie. W praktyce oznacza to, że z dwóch pozostałych stron znajdziemy pozostałości łyka i kory.
Tarcica obrzynana jest dodatkowo wyrównana z pozostałych dwóch stron.
Tarcicę dzieli się również pod względem grubości i szerokości na:
- Deski
- Łaty
- Kontrłaty
- Bale
- Belki
- Deseczki
- Krawędziaki
Chociaż traki ramowe zostały wyparte przez traki taśmowe lub tarczowe to pojęcie „tarcica” już w branży drzewnej pozostało i oznacza materiał przetworzony z surowca okrągłego na produkt końcowy, najczęściej kanciasty.
Z tym procesem technologicznym wiąże się pojęcie pryzmowania kłody. Na czym ono polega, a czym w ogóle jest pryzma. O tym napiszemy już w następnym artykule.