Artykułem o sękach rozpoczynamy cykl artykułów o wadach drewna. Ale na początek kilka słów o samych wadach. Od wielu lat trwa dyskusja dendrologów, fizjologów roślin, drzewiarzy, brakarzy o tym, że w istocie to nie są wady, tylko cechy drewna. Nie istnieje naturalne drewno bez wad, bo jest to po prostu niemożliwe. Przez wiele lat swojego wzrostu drzewo wykształca gałęzie- powstają sęki, znosi silne wiatry i przeciążenia- pojawia się twardzica, atakują owady- pojawiają się wycieki żywiczne, następuje odarcie kory- wykształca się zabitka. Dlatego dorosłe drzewo nigdy nie ma doskonale regularnego słojów, ma sęki zabitki i inne cechy. Dzisiaj nieco czasu poświęcimy sękom.

 Sęk to wada w drewnie, która powstaje w wyniku wzrostu drzewa i wykształcania gałęzi bocznych. To obszary, gdzie roczne przyrosty drewna krzyżują się lub stykają, tworząc okrągłe lub eliptyczne obszary o różnej strukturze i kolorze niż otaczające drewno. Sęki mogą być różnej wielkości i kształtu, a ich obecność wpływa na wygląd i strukturę drewna.

Wyróżniamy kilka rodzajów sęków:

Sęk korzeniowy (korzeniak): Powstaje w miejscu, gdzie korzeń drzewa przechodzi w łodygę. Są to zazwyczaj obszary w dolnej części pnia. W Polsce technologia ścinki powoduje, że pniak jest ścinany na wysokości ok 1/10 średnicy, co praktycznie eliminuje występowanie takich sęków w drewnie użytkowym.

Sęk otwarty- to rodzaj sęka który powstaje po odcięciu gałęzi. Sęki otwarte sięgają od pobocznicy pnia niemal do samego rdzenia. Najczęściej występują bliżej części wierzchołkowej drzewa. Jeżeli sęki te mają dużą średnicę, to mogą mocno obniżać wytrzymałość drewna. Dlatego z części odczubowych drzew nie wykonuje się elementów konstrukcyjnych.

Sęk zarośnięty- to rodzaj sęka, który powstaje po odłamaniu gałęzi drzewa wiele lat wcześniej i zalany kolejnymi przyrostami drewna. Takie sęki występują na całej wysokości drzewa, z tym że w części odziomkowej skoncentrowane są przy samym rdzeniu i wraz ze wzrostem wysokości sęki się wydłużają. Sęki po gałęziach, które odpadły kilkanaście lat temu można poznać po charakterystycznych guzach. Po kilkudziesięciu latach sęk zarośnięty rozpozna na drzewie tylko wprawne oko. Sęki zdradzają tylko nieregularności kory, które mogą mieć formę „brewki”- na buku, brzozie czy osice albo „róży”  na sośnie czy dębie czy jesionie. Im mniejsze są nieregularności kory tym sęki są bliżej rdzenia, a większa wartościowa strefa drewna bezsęcznego. 

Brakarze, czyli osoby, które określają jakość drewna i jego wady na podstawie wyglądu zewnętrznego mają swój swoisty sposób nazywania sęków. Można od nich usłyszeć na przykład o sękach ołówkowych, dereszach albo sarniakach. Zachęcamy do sprawdzenia co oznaczają te określenia.

Z tego krótkiego artykułu  wynika jak ważna jest ocena drewna przed przystąpieniem do jego przerobu. Ma to szczególne znaczenie przy produkcji więźby dachowej, która przenosi duże naprężenia. W Tartaku w Zakrzewicach mamy w pełni wyspecjalizowaną kadrę, co jest gwarancją uzyskania gotowych produktów na najwyższym poziomie.